Ministerstwo Pracy Rozwoju i Technologii (wcześniej Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii), 8 listopada br. na stronach Rządowego Centrum Legislacyjnego opublikowało kolejny już projekt ustawy o fundacji rodzinnej. Aktualne brzmienie projektu ustawy wynika z prac koncepcyjnych Komitetu Rady Ministrów.
Opublikowany projekt ustawy zakłada wprowadzenie do polskiego systemu prawnego instytucji fundacji rodzinnej. Przypomnijmy, że prace nad ostateczną wersją ustawy trwają nieprzerwanie od 2019 r. tj. od momentu gdy Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii opublikowało Zieloną Księgę Fundacji rodzinnej. Publikacja tego dokumentu odbiła się szerokim echem w środowisku przedsiębiorców, bowiem przedstawiała rozwiązania zaprezentowane w krajach Zachodniej Europy. Rozpoczęła również dyskusję związaną z międzypokoleniową sukcesją przedsiębiorstw.
Poprzedni projekt ustawy został opublikowany ponad rok temu. Natomiast aktualny projekt ustawy jest już czwartą propozycją Ministerstwa. Jak widać na przestrzeni lat oraz różnych wersji projektów sukcesja międzypokoleniowa przedsiębiorstwa w dalszym ciągu stwarza w Polsce problemy. Wspominaliśmy o nich w artykule Przekazanie firmy potomkom lub innym członkom rodziny. Dlaczego to wciąż w Polsce problem? Najnowsza wersja projektowanego rozwiązania stanowi kompromis pomiędzy oczekiwaniami środowiska przedsiębiorców, a wizją Ministerstwa. Przedstawione zmiany mają niewątpliwie za zadanie zachęcić tych pierwszych do skorzystania z przedstawionego rozwiązania.
Osobowość Prawna
Projektowana ustawa zakłada, że fundacja rodzinna ma nabywać osobowość prawną z chwilą jej wpisania do odpowiedniego rejestru fundacji, który będzie prowadzony przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim.
Jak podaje ustawodawca w projektowanej ustawie, wpis do rejestru będzie jawny będzie dotyczyć każdego podmiotu, który zostanie do niego wpisany, ale także każdego podmiotu chcącego uzyskać dostęp do danych w nim zgromadzonych. Zasada jawności rejestru fundacji rodzinnych wpisuje się w zasadę jawności innych rejestrów osób prawnych, które wraz z wpisem do rejestru uzyskują osobowość prawną, np. KRS[1].
Wpis do rejestru fundacji rodzinnych będzie obejmował szereg informacji będą to m.in:
- nazwa, siedziba oraz adres fundacji rodzinnej,
- wysokość funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej,
- imię i nazwisko, PESEL (a w przypadku braku tego numeru – datę urodzenia) oraz adres do korespondencji każdego z członków organów,
- czas trwania fundacji rodzinnej, jeżeli jest oznaczony,
- wzmiankę o złożonym rocznym sprawozdaniu finansowym fundacji rodzinnej i sprawozdaniu z badania rocznego sprawozdania finansowego.
Autor projektowanej ustawy w zakresie rejestru fundacji rodzinnych odwołuje się do rejestru KRS, który zawiera podobne dane, tą samą cechę funkcjonalną oraz otwartość.
Pytaniem otwartym skierowanym do pomysłodawców pozostaje zatem tak naprawdę kwestia potrzeby tworzenia nowego rejestru, który swoją budową i zawartymi informacjami będzie zbliżonym do KRS. Może zamiast tego łatwiej byłoby dopisać fundacje rodzinne do już zgromadzonych trzech rejestrów (rejestru przedsiębiorców, rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz rejestru dłużników niewypłacalnych).
Opodatkowanie fundacji rodzinnej
Projekt ustawy śladem zagranicznych regulacji przewiduje, że wniesienie majątku (aktywów) do fundacji ma być wolne od opodatkowania dla fundatora. Oznacza to brak powstania przychodu u wnoszącego jak i po stronie samej fundacji.
Nowo powstała fundacja, po spełnieniu warunków rejestracyjnych nabędzie osobowość prawną, w związku z tym będzie podlegać zasadom opodatkowania CIT, przy czym – co do zasady – przychody osiągnięte za jej pośrednictwem będą mogły korzystać ze zwolnienia podatkowego. Oznacza to, że fundacja rodzinna nie będzie opodatkowywać podatkiem dochodowym dywidend i innych zysków kapitałowych otrzymywanych od spółek, których będzie właścicielem lub udziałowcem. Ewentualne opodatkowanie wystąpi po stronie beneficjentów fundacji w przypadku otrzymania przez nich świadczenia od fundacji rodzinnej. Proponowaną stawką podatku jest 15% podstawy opodatkowania.
Ponadto wypłaty środków z fundacji dla fundatora i jej beneficjentów będzie zwolniona z PIT dla tzw. „grupy zero” na podstawie przepisów o podatku od spadków i darowizn. Natomiast wypłata dla dalszych krewnych fundatora i osób z nim spokrewnionych opodatkowana będzie zryczałtowanym podatkiem PIT według stawki 15%. Podatek ten ma być potrącany przez fundację rodzinną, która w tym wypadku będzie działała w charakterze płatnika. Również 15% podatkiem CIT będzie opodatkowana dystrybucja do fundatora lub beneficjentów wartości majątku (w tym majątku likwidacyjnego). 15% stawką podatku CIT zostanie również obłożony majątek likwidacyjny fundacji.
Warto również wspomnieć, że w projekcie ustawy w dalszym ciągu pozostał zapis zgodnie, z którym sam fundator oraz beneficjenci fundacji nie będą mogli być wspólnikami spółki opodatkowanej estońskim CIT.
Zmiany prawne wprowadzone do opublikowanego projektu
Poprzez wypracowany kompromis uregulowano kwestie zachowku po zmarłym fundatorze. W ślad za zachodnio Europejskimi fundacjami przedsiębiorcy optowali za tym aby majątek wnoszony do fundacji w ogóle nie podlegał zaliczeniu do masy spadkowej po fundatorze. Opublikowany projekt zawiera wypracowany kompromis, bowiem w ślad za regulacjami z kodeksu cywilnego zaliczenie aktywów wniesionych do fundacji na poczet masy spadkowej będzie miało miejsce tylko przez okres dziesięciu lat od dokonania takiego transferu. Dodatkowo wypłaty dokonane lub przewidziane na rzecz beneficjentów uprawnionych do zachowku, będą zaliczane na jego poczet. Co więcej w tej kwestii wprowadzono również możliwość miarkowania zachowku tzn. możliwość żądania odroczenia jego płatności lub rozłożenia na raty.
Ważną zmianą jest również otwarty katalog podmiotów, które będą mogły dokonywać darowizny na rzecz fundacji. Jest to istotna zmiana, bowiem oznacza, że oprócz samego fundatora także inne osoby (w tym osoby trzecie i prawne) będą mogły wnieść majątek do fundacji.
Dopuszczono możliwość prowadzenia działalności gospodarczej przez fundacje. Co prawda w ograniczonym zakresie, ale dzięki temu sama fundacja otrzymała możliwość dzierżawienia mienia, jego sprzedaży lub uczestnictwa w spółkach handlowych, funduszach inwestycyjnych oraz innych podmiotach zarówno w kraju i zagranicą.
Nowością jest natomiast obowiązek sporządzania spisu majątku, który będzie musiał być aktualizowany na koniec każdego roku obrotowego. Obowiązek ten stanowi wymóg do utworzenia fundacji rodzinnej. W samym spisie powinny zostać uwzględnione rzeczy i prawa majątkowe wniesione zarówno przez fundatora jak i osoby, ze wskazaniem wartości poszczególnych składników.
Weście w życie
Zaprezentowany projekt ustawy przewiduje jego wejście w życie po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia. A zatem możliwe jest, że wejście w życie przepisów o fundacji rodzinnej nastąpi z początkiem 2023 r.
Kontakt
W ramach naszej oferty doradzamy i obsługujemy przedsiębiorców planujących sukcesję swoich firm na młodsze pokolenie. Zapewniamy również pełne doradztwo prawne i podatkowe w tym zakresie.
W celu uzyskania większej ilości informacji lub pomocy związanej z sukcesją międzypokoleniową przedsiębiorstwa zapraszamy do kontaktu.
[1] Uzasadnienie do projektu ustawy o fundacji rodzinnej – Rozdział 12. Rejestr fundacji rodzinnej
(link: https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12344906/12774318/dokument584610.docx).